Γεννημένος στις 10 Ιανουαρίου του 1948 στην Άνω Κρύα Βρύση Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης, ο Μιχάλης Βαβουράκης δεν ήταν απλά ένας λυράρης αλλά ένας άνθρωπος που πρόσφερε μέσω της τέχνης σε διάφορους τομείς. Ο πατέρας του Γιώργος έφυγε από την ζωή το 1968 όταν ο Μιχάλης ήταν μόλις 20 ετών. Δυστυχώς το τέλος του Γιώργη ήταν επίσης πρόωρο και αναπάντεχο μιας και σε ηλικία 58 ετών το 2007, έβαλε τέλος στην ζωή του παίρνοντας υπνωτικά χάπια. Μάλιστα είχε αφήσει και ιδιόχειρο σημείωμα εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους προέβει σε αυτή την πράξη.
Το 1971 προσλήφθηκε στην Εθνική Τράπεζα όπου τιμήθηκε με 3 χρηματικά βραβεία. Η λύρα όμως ήταν ο μεγάλος του έρωτας. Της αφιέρωνε όλο τον ελεύθερο χρόνο που του άφηνε η εργασία του στην Τράπεζα. Είχε πλούσιο καλλιτεχνικό έργο και μάλιστα έχουν γράψει για εκείνον άρστες κριτικές σπουδαίες προσωπικότητες ακόμα και από το εξωτερικό.
Το ταλέντο του δεν περνούσε απαρατήρητο.
Και οι προτάσεις με προοπτική διαδέχονταν η μια την άλλη.
Στα 1973, έπαιξε λύρα και τραγούδησε στην εκπομπή του Ραδιοφωνικού Σταθμού Ηρακλείου «Ο Ερωτόκριτος».
Το 1975 επίσης έπαιξε λύρα για να χορέψει το Λύκειο Ελληνίδων Ηρακλείου στο Α’ Πανελλήνιο Φεστιβάλ στη Λάρισα όπου και πρώτευσαν.
Το 1977 είχε γραφτεί στο Ωδείο “Απόλλων” στο Ηράκλειο.
Το 1982 ήταν από τις πιο δημιουργικές του χρονιές. Επανεκδίδει την ποιητική του συλλογή βελτιωμένη και εικονογραφημένη. και το 1981 εξέδωσε το βιβλίο “Μέθοδος Κρητικής Λύρας”.
Είχε ιδρύσει σχολή διδασκαλίας της λύρας, ενώ αργότερα με πρόσκληση του διευθυντή του Εθνικού Ωδείου Βύρωνα Κολάση αρχίζει να διδάσκει λύρα στο παράρτημα του Ωδείου στο Ηράκλειο. Αυτό που ήταν αξιοπρόσεκτο στον ταλαντούχο αυτό καλλιτέχνη ήταν το γεγονός ότι αν και αριστερόχειρας έπαιζε με την ίδια άνεση των δεξιόχειρων καλλιτεχνών λυράρηδων.
Σε αναγνώριση των ικανοτήτων του και της προσφοράς του τιμήθηκε από την Παγκόσμιο Οργάνωση Προόδου και Πολιτισμού με χρυσό μετάλλιο και δίπλωμα.
Το 1983 συνθέτει τα πρώτα του ριζίτικα τραγούδια και προκαλεί έντονο ενδιαφέρον στους μουσικούς κύκλους ακόμα και σ’ αυτούς που έχουν συγκεκριμένη άποψη γύρω από το είδος αυτό των τραγουδιών και τη φιλοσοφία του.
Σαν άνθρωπο τον χαρακτήριζε μια μεγάλη ευαισθησία που πολλές φορές του στοίχισε στην προσωπική του ζωή. Δεν άντεχε την αδικία, την αναξιοκρατία, την υποκρισία. Και πολλές φορές έπαιρνε θέση αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Αγωνιστής ενάντια στο τραπεζικό σύστημα αλλά και σε κάθε είδος κοινωνικής ανισότητας αναγκάστηκε από τα γεγονότα να εγκαταλείψει το 1983 τη θέση του στην Τράπεζα.
Ήταν ανθρωπιστής με όλη τη σημασία της έννοιας αυτής και θερμός υποστηρικτής της φιλοσοφικής θεωρίας του Γάλλου φιλοσόφου Μπερξόν συμπυκνωμένη σε μια και μόνο λέξη «κινητοποίηση», ενώ αποδείκνυε πόσο τον είχε επηρεάσει η άποψη του Νίκου Καζαντζάκη ότι είναι «μεγάλη ευθύνη να είσαι κρητικός».
Χαρακτηριστικό είναι το περίφημο γνωμικό που έγραψε, τα πέτρινα χρόνια που ζούσε αυτοεξόριστος με τίτλο: «Κανένας Αγώνας Ανέξοδος».
Η όλη φιλοσοφία του, περικλειόταν σε τρεις απλές λέξεις: «Σεβασμός στον Άνθρωπο».
Γι’ αυτό θεωρούσε φίλο του κάθε «άνθρωπο» που νοιαζόταν για τον «άνθρωπο».
Είχει γράψει ο Μπάμπης Δερμιτζάκης για τον Μιχάλη Βαβουράκη με αφορμή την 4η επανέκδοση του βιβλίου του δεύτερου “Κρητικές Μαντινάδες, Ρίμες και ριζίτικα”:
Σε τέταρτη έκδοση βγήκαν οι «Κρητικές μαντινάδες, ρίμες και ριζίτικα» του πολυβραβευμένου Μιχάλη Βαβουράκη, εξαίρετου ριμαδόρου, λαϊκού στιχοπλόκου, δεξιοτέχνη και δασκάλου της κρητικής λύρας.
Το φαινόμενο «Βαβουράκης» είναι αξιοπρόσεκτο, και πάνω στο έργο του έσκυψαν με προσοχή και ενδιαφέρον εξαίρετοι μελετητές, όπως ο καθηγητής Ερατοσθένης Καψωμένος.
Μετά τον Δερμιτζογιάννη δεν έχω υπόψη μου άλλον που να παράγει με σύστημα και μεράκι κρητικές μαντινάδες, ρίμες και ριζίτικα. Υπάρχει η εξαντλημένη συλλογή της αείμνηστης Μαρίας Λιουδάκη, καθώς και η συλλογή του Γιάννη Παυλάκη, όμως δεν πρόκειται για πρωτότυπες δημιουργίες αλλά για συλλογές.
Υπάρχουν αρκετοί που γράφουν κρητικές μαντινάδες, όμως ευκαιριακά, για κάποια επέτειο ή διαγωνισμό, και όχι συστηματικά, ώστε να παράγουν ένα όγκο δουλειάς που να δημοσιευθεί σε ξεχωριστό τόμο. Ανάμεσα στις λίγες εξαιρέσεις θα αναφέρομαι και τον ακούραστο μελετητή της κρητικής διαλέκτου Μιχάλη Καυκαλά.
Βαθύς λυρισμός, κρητική λεβεντιά και χάρη ξεχύνονται από τους στίχους του Μιχάλη Βαβουράκη, για τους οποίους έχουμε μιλήσει και επ’ ευκαιρία των προηγούμενων εκδόσεών τους.
Μέσα στου πόνου τον μπαξέ χαρά ποτέ δεν βγαίνει
κι αν βγει την πνίγουν οι καημοί απού ’ναι φυτρωμένοι.
Αυτή είναι η μαντινάδα με την οποία ο Βαβουράκης κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό κρητικής μαντινάδας που διοργάνωσαν τα Κρητικά Επίκαιρα το 1981, και βρίσκεται στην ενότητα «Παράπονα τσ’ αγάπης».
Εύκολο είναι μια ζωή να σβήσει, να ποθάνει
μα δύσκολο ’ναι μια καρδιά σαν πληγωθεί να γειάνει.
Η μαντινάδα αυτή βρίσκεται στην ενότητα «Καημοί και βάσανα της αγάπης».
Πολλές ρίμες είναι αφιερωμένες στον Κορνάρο, τον Βενιζέλο, στον Ροδινό, στον Καζαντζάκη, τον Σκορδαλό, κ. ά. Υπάρχουν επίσης ρίμες για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου, τους ξενιτεμένους, τον κλήδονα, κ.λ.π.
Ξεχωριστή θέση κατέχουν τα ριζίτικα.
Παραθέτουμε το παρακάτω:
Θεέ και να ’ταν μπορετό
να ’βγαινα στσι Μαδάρες
να πάρω αέρι καθαρό,
να πιω νερό από χιόνι.
Να ’κούσω πέρδικας λαλιά,
τσι ζάρας μοιρολόι,
να δω τ’ αγρίμια να πηδούν
και τσι λαγούς να τρέχουν
και τσ’ Ανδρειωμένους στα βουνά
ήντα λογιώς περνούνε.
Κρήτη νησί της Ανδρειάς.
Η επιβλητική λιτότητα που χαρακτηρίζει τα ριζίτικα της παράδοσης χαρακτηρίζει και τα ριζίτικα του Μιχάλη Βαβουράκη.
Ο Μιχάλης Βαβουράκης είναι το πιο τρανό παράδειγμα ότι η κρητική παράδοση δεν πέθανε, ότι είναι ολοζώντανη και εμπνέει Κρήτες δημιουργούς με αθάνατες δημιουργίες.
Μιχάλη Βαβουράκη, Μέθοδος Κρητικής Λύρας, Ηράκλειο 1999.
Με χαρά μου έπιασα στα χέρια μου τη δεύτερη έκδοση της Μεθόδου Κρητικής Λύρας του Μιχάλη Βαβουράκη. Είχα την τύχη να πρωτοεκδοθεί το έργο την εποχή που πρωτόπιασα κι εγώ στα χέρια μου λύρα, και έψαχνα με αγωνία να βρω κάποιον να με βοηθήσει, ένα βιβλίο να στηριχθώ. Βρήκα τότε τον Κώστα τον Σουλαδάκη, μαθητή ακόμη στο Λύκειο, και τον Σήφη τον Μπουζάκη, εξαίρετο κατασκευαστή, που μου έδειξαν τα πρώτα βήματα.
Όμως ένα βιβλίο μου ήταν εξίσου απαραίτητο, γιατί το έχεις συνεχώς μαζί σου και το συμβουλεύεσαι, ενώ τον δάσκαλο όχι. Το βιβλίο του Μιχάλη μου αποδείχθηκε πολύτιμο. Τελικά άλλες απασχολήσεις, μελέτες και συγγραφική δραστηριότητα, δεν μου άφησαν το χρόνο να γίνω τίποτα περισσότερο από ένας μέτριος ερασιτέχνης.
Όμως πολλά από τα κομμάτια που παίζω τα έχω ξεσηκώσει από τη μέθοδο της Κρητικής Λύρας του Μιχάλη Βαβουράκη. Γιατί είχα την τύχη να ξέρω λίγη μουσική, αυτοδίδακτος βέβαια μια και στο σχολείο το μάθημα ήταν ανύπαρκτο στα χρόνια τα δικά μου, και έτσι μπορούσα να διαβάσω τις νότες. Σήμερα όλοι οι νέοι διδάσκονται μουσική, και έτσι μπορούν από μόνοι τους να μελετήσουν το έργο αυτό του Μιχάλη Βαβουράκη, και να βοηθηθούν τα μέγιστα, μια και περιέχονται σ’ αυτό τα πιο σημαντικά κομμάτια της μουσικής μας παράδοσης, και βέβαια όλοι οι κρητικοί χοροί.
Πιστεύω ότι αυτό το έργο θα πρέπει να ταρακουνήσει λίγο τους δασκάλους της κρητικής μουσικής. Δεν μπορούν όλα τα όργανα να διδάσκονται με νότες και η λύρα να διδάσκεται ακόμη με πρωτόγονους μουσικούς συμβολισμούς. Η διδασκαλία της πρέπει να γίνεται εξίσου επιστημονικά.
Το βιβλίο του Μιχάλη Βαβουράκη θα αποτελέσει ένα ανεπανάληπτο εργαλείο σε μια τέτοια προσπάθεια.
Τα βίντεο είναι από το κανάλι του Κλεάνθη Ατσαλάκη στο youtube!
